Νέοι Έτοιμοι για Εργασία, Άρθρο
Η παραδοχή ότι οι νέοι αποτελούν πηγή ζωής και έμπνευσης της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας της εκάστοτε χώρας είναι ευρέως αποδεκτή. Πώς όμως το Πανεπιστήμιο μπορεί να συνεισφέρει στην ανάπτυξη της παραγωγικότητας και επαγγελματικής ετοιμότητας της πληθυσμιακής αυτής ομάδας, σε πρακτικό επίπεδο; Στην απάντηση του παραπάνω ερωτήματος επιδιώξαμε να προσθέσουμε ένα μικρό λιθαράκι με το πρόγραμμα «Νέοι έτοιμοι για εργασία»!
Αναγνωρίζοντας την ανάγκη για ανάπτυξη επαγγελματικής κουλτούρας και την αντιμετώπιση της νεανικής υπο-απασχόλησης, επιλέξαμε να επενδύσουμε στους νέους, προβαίνοντας στο σχεδιασμό και την εφαρμογή ενός κύκλου βιωματικών εκπαιδεύσεων στα πλαίσια του επιχορηγούμενου προγράμματος «Φοιτητές σε Δράση» του Οργανισμού Νεολαίας Κύπρου. Βασικός σκοπός μας αποτέλεσε η κινητοποίηση των νέων και ο εξοπλισμός τους με όλα τα απαραίτητα εφόδια που μπορούν σταδιακά να οδηγήσουν με επιτυχία στα πρώτα σκαλιά της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας .
Το πρόγραμμα περιλάμβανε τέσσερις εκπαιδευτικες συναντήσεις, διάρκειας δύο ωρών γύρω από τις θεματικές της Αυτοαποτελεσματικότητας και Αυτορρύθμισης, της Αυτοπεποίθησης και Επαγγελματικής Αυτερπάρκειας, της Ομαδικότητας ,Συνεργασίας και Επαγγελματικής Προσαρμοστικότητας και της Διαμόρφωσης Επαγγελματικής Ταυτότητας μέσω της συγγραφής Βιογραφικού σημειώματος και της διεξαγωγής επαγγελματικής συνέντευξης.Το σχεδιασμό αλλά και την υλοποίηση του εν λόγω εκπαιδευτικού προγράμματος, ανέλαβαν τέσσερις μεταπτυχιακές φοιτήτριες του προγράμματος «Σχολική Συμβουλευτική και Καθοδήγηση» και μία διδακτορική φοιτήτρια του προγράμματος «Κλινική Ψυχολογία» του Πανεπιστημίου Κύπρου. Ο αριθμός των ενδιαφερόμενων φοιτητών συνοψίστηκε στους σαράντα προπτυχιακούς φοιτητές του Πανεπιστημίου Κύπρου, ενώ το μεγεθός αυτό κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό πιστοποιώντας την ανάγκη των νέων ατόμων για τέτοιου είδους επιμορφώσεις.
Αξίζει να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι τόσο ο σχεδιασμός του προγράμματος, όσο και το περιεχόμενο των εκπαιδεύσεων, δομήθηκαν με βάση τις ανάγκες των συμμετεχόντων, τις απαιτήσεις της σημερινής κοινωνίας, ενώ στηρίχτηκαν σε επιστημονικά ευρήματα και εμπειρικά τεκμηριωμένες μεθόδους παρέμβασης και εκπαίδευσης που στοχεύουν στην ανάπτυξη συμπεριφορών και δεξιοτήτων επαγγελματικής ετοιμότητας.
Σύγχρονες έρευνες στο χώρο της εργασίας και της επιχειρηματικότητας, καταδεικνύουν ότι η δυνατότητα καινοτομίας ενός ατόμου, τα υψηλά επίπεδα προσαρμοστικότητάς του στο χώρο εργασίας, οι δεξιότητες επικοινωνίας, επιχειρηματολογίας, αποδοχής και συνεργασίας, η καθιέρωση και ακολούθηση επαγγελματικών στόχων, όπως και τα θετικά συναισθήματα, έχουν ως αποτέλεσμα την παρακίνηση του ατόμου στην εξέυρεση εργασίας, την αύξηση των πιθανοτήτων επιτυχίας ένταξης, αποδοτικότητας και ανέλιξής του στον επαγγελματικό χώρο. Τα συγκεκριμένα λοιπόν βιωματικά εργαστήρια αποτέλεσαν σημαντικό αρωγό στην ενδυνάμωση των παραπάνω πτυχών της προσωπικότητας, καθώς και της ευρύτερης επιχειρηματικότητας των νέων σπουδαστών. Ο εναλλακτικός τρόπος μάθησης, οι δημιουργικές δραστηριότητες και ο βιωματικός χαρακτήρας πλαισιωμένα με το εκάστοτε θεωρητικό υπόβαθρο ενθουσίασε τους φοιτητές και έκανε ενεργότερη τη συμμετοχή τους. Μέσω αυτών έγινε ένα βήμα και δόθηκε το κίνητρο για να προσπαθήσουν για την επαγγελματική τους ανάπτυξη, για να αυξήσουν την επιτυχή ένταξή τους στην αγορά εργασίας προσαρμοσμένη σε κάθε είδους μετάβαση ενώ ακόμη επιχειρήθηκε η ενίσχυση της αποδοτικότητας, της κινητοποίησης του εαυτού, του εναλλακτικού τρόπου δράσης καθώς και η εκμετάλλευση όλων εκείνων των παραγόντων που θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμοι επαγγελματικά.
Κατά τις εκπαιδεύσεις επιδιώχθηκε η δημιουργία κλίματος αποδοχής και άνεσης ακολουθώντας τις κατευθύνσεις της θετικής ψυχολογίας, με τη συχνή χρήση ποικίλων θεατρικών στοιχείων. Η πιο βιωματική προσέγγιση αυτού του προγράμματος και η έκθεση των μελών στα πλαίσια μιας ομάδας αγνώστων ακόμη ατόμων, φαίνεται να δυσκόλεψε αρκετά τους προπτυχιακούς φοιτητές σε αρχικό επίπεδο, ενώ στην πορεία, τόσο οι ασκήσεις και οι δραστηριότητες που εφαρμόστηκαν, όσο και το κλίμα που δημιουργήθηκε, φαίνεται να διευκόλυνε τους φοιτητές στο να συμμετάσχουν ενεργά, να εκφραστούν και να εξασκήσουν τις δεξιότητες που μάθαιναν. Αξίζει μάλιστα να επισημανθεί ότι στην ευρύτερη στοχοθεσία που οι συμμετέχοντες φάνηκε να έχουν σχετικά με τα αναμενόμενα αποτελέσματα μετά το πέρας συγκεκριμένων εργαστηρίων, η αντιμετώπιση του κοινωνικού άγχους και της έκθεσης γνώμης σε εκτεταμένο ακροατήριο, τέθηκαν ως ζητήματα προς ενίσχυση. Παρατηρώντας ως εκπαιδευτές τη δυναμική της ομάδας, με τη συστολή και την έκπληξη των συμμετεχόντων σε άμεσες και παραστατικές μορφές έκφρασης να είναι έκδηλες, θεωρήθηκε σκόπιμο να αναφερθούμε σε τρόπους που συνηθίζουν τα άτομα γενικότερα να αντιμετωπίζουν τα συναισθήματα, αλλά και διλημματικές καταστάσεις που απαιτούν τη λήψη μιας απόφασης. Το ακροατήριο υπήρξε ιδιαίτερα δεκτικό και απόλυτα συγκεντρωμένο στη διαδικασία.
Επιπλέον, το πρόγραμμά έδωσε την ευκαιρία στον κάθε ένα να εντοπίσει τους παράγοντες που επιδρούν αρνητικά στην επαγγελματική του σταδιοδρομία και να τους τροποποιήσει. Συγκεκριμένα, μέσα από τις συναντήσεις μας με τους νέους φοιτητές, παρατηρήθηκε ότι, αν και η πλειοψηφία γνώριζε την έννοια διάφορων δεξιοτήτων σε θεωρητικό επίπεδο, δεν ήταν εξοικειωμένοι στην εφαρμογή τους, ιδιαίτερα σε ομαδικό πλαίσιο (π.χ. δεξιότητες αποτελεσματικής επικοινωνίας). Επίσης, οι ίδιοι ανάφεραν ότι μέσα από το εν λόγω εκπαιδευτικό πρόγραμμα τους δόθηκε η ευκαιρία πέρα από τη θεωρητική γνώση, να εξασκηθούν στην εφαρμογή συγκεκριμένων δεξιοτήτων και συμπεριφορών.
Αξίζει μάλιστα να επισημανθεί, πως ένας σημαντικά χαμηλός αριθμός συμμετεχόντων φάνηκε να είναι εξοικειωμένος με τη διαδικασία δημιουργίας βιογραφικού σημειώματος και συνοδευτικής επιστολής, όπως και των τρόπων εξεύρεσης και αξιολόγησης μιας θέσης εργασίας, υποβολής αιτήματος για μια εργασία και πραγματοποίησης επαγγελματικής συνέντευξης, κάτι που φανερώνει την ανάγκη ένταξης παρόμοιων εκπαιδεύσεων τόσο στο Πανεπιστήμιο όσο και στο Λύκειο, με σκοπό την ενίσχυση της επαγγελματικής ετοιμότητας των νέων. Αποσκοπώντας στην αντιμετώπιση του φαινομένου της νεανικής υπο-απασχόλησης και ανεργίας, η εν λόγω δραστηριότητα συνεισφέρει σημαντικά στο κοινωνικό σύνολο, αναγνωρίζοντας και αντιμετωπίζοντας τις ανάγκες της νεολαίας για επαγγελματική ανάπτυξη, προετοιμάζοντας τους νέους για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας, και αναπτύσσοντας τους απαραίτητες και αναγκαίες δεξιότητες για την επαγγελματική τους επιτυχία. Ωστόσο, αποσκοπεί στην κινητοποίηση των νέων για τη δημιουργία νέων επαγγελμάτων που να συνάδουν με τις κοινωνικές ανάγκες, τις γνώσεις και τα ενδιαφέροντά τους, αναπτύσσοντας με αυτό τον τρόπο καινοτόμα σκέψη που θα τους οδηγήσει σε διάφορες και εναλλακτικές μορφές αυτό-απασχόλησης.
Συνοψίζοντας, η έλλειψη βιωματικών προσεγγίσεων εκπαίδευσης στο παρελθόν, σε συνδυασμό με το νεαρό της ηλικίας των συμμετεχόντων και του μεγάλου μεγέθους της ομάδας, υπήρξαν ανασταλτικοί παράγοντες. Η χρήση οπτικοακουστικών μέσων και θεατρικών μεθόδων, η κυκλική ροή και θέση των συμμετεχόντων, το ευρύτερο κλίμα αποδοχής και ανοχής, τόσο η θεωρητική όσο και η πρακτική πλαισίωση, αποτέλεσαν τα κύρια χαρακτηριστικά του εργαστηρίου. Ωστόσο, η επαγγελματική ετοιμότητα δεν είναι ένας τομέας της προσωπικότητας του ατόμου που μπορεί να ελεγχθεί και να ενισχυθεί στο χρονικό διάστημα των δύο ωρών. Δόθηκε απλά ένα ερέθισμα, ένα μικρό λιθαράκι στο οποίο κτίσθηκε η συνεργασία, η ομάδα, η αυτοπεποίθηση του ατόμου και η μελλοντική του πορεία. Οι συνέπειες αυτού του εργαστηρίου δεν είναι ορατές και άμεσες. Ελπίζουμε όμως ότι θα δημιουργήσουν γόνιμο έδαφος ώστε να καρποφορήσουν οι προσπάθειες και οι επιθυμίες των μελών της ομάδας, που συστάθηκε με αγάπη και μεράκι.
Εν κατακλείδι, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους αρωγούς μου στην επιτυχή υλοποίηση αυτού του προγράμματος που υπήρξαν αφενός οι μεταπτυχιακές φοιτήτριες και εκπαιδεύτριες του προγράμματος: Αλεξάκη Μαρία, Καραχάλιου Ρηγούσα, Μαραγκοπούλου Ελένη, και Σουσούνη Στυλιανή και αφετέρου ο Οργανισμός Νεολαίας Κύπρου. Η συμβολή των εκπαιδευτριών υπήρξε αξιοθαύμαστη τόσο σε επίπεδο ικανότητας, όσο και σε επίπεδο συντονισμού, εκπαίδευσης μια μεγάλης ομάδας φοιτητών. Επιπλέον υπήρξε σημαντική η προθυμία τους για συνεργασία, η συμβολή τους στο πρόγραμμα, η αξιοποίηση των γνώσεων τους, ο επαγγελματισμός και η θετική διάθεση που υπέδειξαν. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Οργανισμό Νεολαίας Κύπρου για την χρηματοδότηση που παρείχε, εκφράζοντας παράλληλα το θαυμασμό μου για το ενδιαφέρον που επιδεικνύει και την υποστήριξη που παρέχει στην ανάπτυξη προγραμμάτων ,που αποσκοπούν στην ευημερία του κοινωνικού συνόλου.
Ελπίζουμε και επιδιώκουμε την ενίσχυση και εφαρμογή του προγράμματος σε ποικίλους φορείς και πανεπιστημιακά ιδρύματα, ενώ εισηγούμαστε την ενεργή ένταξη της βιωματικής μάθησης και στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση.
Η ζωή χτίζεται μέσα από εμπειρίες! Οι εμπειρίες είναι ο ίδιος μας ο εαυτός!
Ιφιγένεια Στυλιανού, Σχολική Ψυχολόγος, Διδακτορική Φοιτήτρια Κλινικής Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Κύπρου, Υπεύθυνη για τον Σχεδιασμό και την Υλοποίηση του Προγράμματος
Αλεξάκη Μαρία, Καραχάλιου Ρηγούσα, Μαραγκοπούλου Ελένη,Σουσούνη Στυλιανή: μεταπτυχιακές φοιτήτριες του Διακρατικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Σχολική Συμβουλευτική και Καθοδήγηση- “School Counseling and Guidance”, Πανεπιστήμιο Αθηνών- Πανεπιστήμιο Κύπρου. Υπεύθυνες για το σχεδιασμό και εκπόνηση των βιωματικών εργαστηρίων.
